بررسی گونه های آنوفل ناقل مالاریا و معرفی دو گونه جدید در بازفت شهرستان فارسان استان چهارمحال و بختیاری در سال ۱۳۷۷

بیماری مالاریا یکی از شایع ترین بیماری های بومی دوره گذشته در جهان و ایران بوده که زیان های اقتصادی و اجتماعی فراوانی به بار آورده است. ناقل مالاریا بعضی از پشه های آنوفل هستند و شناخت نوع گونه و اکولوژی آنها در مبارزه با ناقلین اهمیت بسزایی دارد. این تحقیق با همین هدف در یکی از کانون های انتقال بیماری مالاریا در بخش بازفت شهرستان فارسان استان چهارمحال و بختیاری به مدت 6 ماه از خرداد تا آبان سال 1377 در ده روستا اجرا گردید. در هر روستا مکان انسانی و مکان حیوانی و زیستگاه های لاروی انتخاب و هر 15 روز یکبار نمونه برداری انجام شد. جمع آوری بالغین به روش های: shelter pit و total catch و hand catch و night biting و لاروها به روش ملاقه زنی انجام شد. در این بررسی تعداد 1769 آنوفل بالغ و تعداد 2583 لارو صید گردید که پس از تشخیص گونه به ترتیب فراوانی شامل: گونه های آنوفل سوپرپیکتوس (anopheles superpictus) با 67.2%، ماکولی پنیس (anopheles maculipennis) با 27.2%، دتالی (anopheles dthali) با 2.4%، مارترای (anopheles martri) با 2.2% و کلاویژر (anopheles claviger) با 1% می باشند. گونه های دتالی و کلاویژر برای اولین بار از این استان گزارش می گردد. در یافته های اکولوژی ناقلین، گونه سوپرپیکتوس گونه غالب و دارای پراکندگی و انتشار در تمام منطقه می باشد. پیک فعالیت آن اواخر تیر و اوایل مرداد ماه و فعالیت فصلی آن از نیمه دوم خرداد شروع و تا اواخر شهریور ماه ادامه دارد. در گزش شبانه 55% این گونه از طعمه حیوانی صید شده است. گزش شبانه هر نفر به میزان 1.1 می باشد درجه آنتروپوفیلیک گونه سوپرپیکتوس براساس تست elisa، برابر 28.5% بوده است. در تشریح آنوفل سوپرپیکتوس میزان اسپوروزئیت ریت (sporozoite rate) و اووسیست ریت (oocyste rate) صفر بود. در تشریح تخمدان ها درصد پاروس 37% و تا 4 دیلاتاسیون مشاهده گردید. مطالعه مذکور ضرورت بررسی های قبل و بعد از شروع سمپاشی را می طلبد. عدم بررسی در سمپاشی ابقائی افزایش مقاومت ناقلین را به حشره کش ها به همراه خواهد داشت و از نظر زیست محیطی تاثیرات سوئی بجای خواهد گذاشت.